Met groene of rode bessen kun je niets, die zijn nog niet eetbaar. Eigenlijk is niets van de boom eetbaar, behalve de bloesem en de rijpe bessen. En dan nog moet je de bessen eerst koken voordat je ze (in grote hoeveelheden) kunt eten. De rijpe bes is door en door zwart. Daarom is de wetenschappelijke naam van Vlier ook Sambuca nigra. Letterlijk betekent dat zwarte fluit. Want van een vlier kun je een fluitje maken, omdat de takken gemakkelijk uit te hollen zijn. Daar komt ook het woord 'flierefluiter' vandaan.
De vlierbes geniet al sinds het begin der tijden een hoog aanzien. Men heeft zelfs pitten van de vlierbessen teruggevonden uit het stenen tijdperk. Vlier wordt dus al heel lang gebruikt als voedsel en als medicijn. Door de Germaanse volkeren werd ze zelfs beschouwd als een heilige struik. Deze gaf bescherming tegen heksen en boze geesten. Ook de Kelten beschouwden de vlier als beschermingsmiddel tegen kwade geesten uit de onderwereld. Jarenlang gebruikten koetsiers van rouwkoetsen een zweepje met vlierhouten handvat en zetten een vliertakje op hun hoed.
De vlier kan wel 5-10 meter hoog worden. Er bestaat wel een giftige look-alike, de kruidenier. Deze blijft klein, max 2 meter en heeft alleen groene stengels. De echte vlier heeft, zoals ze dat noemen, een verhoute stam. Een bruine schors.
Je kunt van de vlierbessen van alles maken: wijn, jam, siroop, sap, tinctuur of likeur. Je kunt ze ook drogen voor thee. Belangrijk is dat je de bessen goed schoont van de takjes en dat je alleen de zwarte, rijpe bessen gebruikt. En als je de pitten wil eten (want in de pitten zit een stofje dat heel laxerend werkt), moet je de bessen koken voor gebruik.
Het verschil tussen tinctuur en likeur is eigenlijk heel klein: voor een likeur voeg je een beetje suiker toe. Een tinctuur is een medicijn. Vlierbes verhoogt de weerstand en werkt bloedreinigend. Het is een helende krachtpatser bij griep of verkoudheid. Het helpt je cholesterol verlagen, verbetert je zicht en is een sterke anti-oxidant.
Een likeur drink je voor je lol. Wanneer je heel weinig suiker toevoegt en een wat 'gezonder' suiker kiest voor je likeur, zoals ahornsiroop of appeldiksap zou je het aangename met het gezonde kunnen verenigen. Blijft natuurlijk wel dat alcohol niet echt gezond voor je is, dus maximaal een klein borrelglaasje per dag zou mooi zijn.
Hoe maak je een tinctuur of likeur?
Pluk de vlierbessen, haal de rijpe, zwarte bessen van de schermen, was ze en vul een jampot met de bessen. Voeg wodka of een andere alcohol van minimaal 40% toe. Sluit de pot af en laat de bessen voor vier tot zes weken in de alcohol trekken. Het helpt als je de tinctuur af en toe roert of schud.
Zeef dan de bessen eruit en proef de tinctuur. Voeg eventueel een 'gezond' zoetmiddel toe naar smaak. En geniet! (maar drink met mate ;-)
